Gdzie będzie rozcięcie?
W przypadku operacji mózgu jest to temat krótki ale może być tzw. tematem rzeką. Najczęściej stosowanym dostępem do mózgu w neurochirurgii jest kraniotomia pterionalna. Wykonywana jest ona z boku głowy w okolicy skroniowej nieco do tyłu i do góry od oczodołu, do przodu i do góry od ucha. Jej kształt i wielkość są zależne od wielkości usuwanej patologii ale także od indywidualnego ukształtowania głowy.
Kraniotomia pterionalna jest opisywana w literaturze anglojęzycznej mianem “konia pociągowego neurochirurgii”. Wynika to z faktu, że mimo relatywnie małych rozmiarów pozwala ona uzyskać wgląd w bardzo różne i rozległe obszary mózgu.
Gdzie będzie blizna?
Blizna powstanie w każdej rozcinanej warstwie jaką trzeba odsłonić by uzyskać wgląd do jamy czaszki. Zewnętrznie blizna powstanie w miejscu rozcięcia skóry, zwykle ma ona formę lini biegnącej według lini rozcięcia. Dzięki nowym technikom szycia skóry bardzo rzadko po jej zeszyciu formuje się “drabinka” wzdłuż głównej blizny.
Blizna łącząca głebsze warstwy, tj powięzie, mięśnie, okostną, kość jest niewidoczna. Dobrą praktyką jest współpraca z fizjoterapeutą po operacji. Zastosowanie odpowiednich metod rehabilitacji pozwala na uzyskanie dużej ruchomość takiej nowo powstałej blizny i zapobiega przykurczom.
Czy blizna będzie widoczna?
Blizna jest wynikiem prawidłowego procesu gojenia się rany. Zamyka ona ranę i odtwarza ciągłość tkanek, narządów. W przypadku ran operacyjnych, wykonanych technikami chirurgicznymi, proces gojenia się jest dużo lepszy, mniej burzliwy i szybszy niż w przypadku ran pourazowych. Dzięki chirurgicznemu wykonaniu, jałowości i specjalnym technikom rozdzielania tkanek powstająca blizna jest mniejsza. Planując wykonanie operacji zawsze biorę pod uwagę dwa podstawowe czynniki. Z jednej strony operacja służy wyleczeniu choroby w związku z czym musi być wykonana dostępem, który zapewni największe bezpieczeństwo i skuteczność zabiegu. Z drugiej strony nie powinna ona spowodować okaleczenia, oszpecenia wizerunku. Biorąc to pod uwagę zawsze staram się tak zaplanować przebieg otwarcia skórnego by przyszła blizna była jak najmniej widoczna i obecna w życiu pacjenta. Najczęściej jest ona prowadzona tak by schować się później w skórze owłosionej głowy lub jest wkomponowywana w zmarszczkę skórną.
Ostateczny przebieg blizny stanowi efekt kompromisu między potrzebami operacyjnymi, a możliwością jej wykonania zgodnie z powyższymi zasadami i zwykle jest to możliwe do wykonania. U osób łysych też jest to możliwe – skóra tych pacjentów zwykle goi się bardzo dobrze i blizna jest mało widoczna lub udaje się ją wykonać w przedłużeniu zmarszczki skórnej.
Wygląd blizny jest także wynikiem indywidualnych cech każdego pacjenta i zdolności skóry do gojenia się. Organizm każdej osoby zawsze trochę inaczej reaguje na operację wytwarzając mniejszą lub większą bliznę. Proces zabliźniania się można optymalizować dzięki specjalnym technikom szycia. Z ich wykorzystaniem zmniejsza się naprężenia skóry, a w konsekwencji ryzyko powstania dużej blizny.
Czy będzie zagłębienie/zanik mięśnia skroniowego?
Kiedyś ryzyko zaistnienia tego zjawiska było większe. Wynika ono z faktu, że w części operacji konieczne jest odsłonięcie mięśnia skroniowego by uwidocznić leżący pod nim fragment czaszki. W wyniku tego działania istnieje ryzyko uszkodzenia jego unerwienia i unaczynienia a w konsekwencji zaniku. Może to powodować obecność zagłębienia w jego lokalizacji tj. w okolicy na boku głowy między okiem a uchem powyżej lini łączącej oba te narządy.
Aktualnie technika operacyjna bardzo ewoluowały w tym zakresie. Stosuje się specjalne metody odwarstwania mięsnia, na przykład igła wykonaną z wolframu, zabepieczania mięśnia podczas trwania operacji czy zeszywania mięśnia podczas zamykania otwarcia czaszki. Wspomniane zasady postępowania oraz techniki ich wykonania znacznie zmniejszyły częstość występowania tego zjawiska. Aktualnie z reguły nawet jeśli będzie miał miejsce zanik mięśnia, jest on niewielki i nie prowadzi do wyraźnych dysproporcji.
Czy będzie wycięte kółko w głowie?
Nie.
W trakcie operacji wycinany jest fragment czaszki. W wyniku tego powstaje otwór – dostęp operacyjny przez który lekarz uzyskując wgląd do jamy czaszki i do mózgu. Ten fragment ma różny kształt wynikający z typu przeprowadzanej operacji, wielkości operowanej patologii, ciężkości choroby. Otwarcie nie jest wykonywane “na wylot”. W trakcie uzyskiwania wglądu do środka czaszki/głowy kolejno są odsłaniane kolejne warstwy głowy i odsuwane na bok tak by można je było przywrócić na swoje miejsce na koniec zabiegu.
Co się stanie z kością?
W trakcie wykonywania dostępu do środka czaszki wykonywane jest w niej okno. Polega ono na wycięciu fragmentu czaszki w miejscu gdzie konieczne jest odsłonięcie mózgu. Ten fragment czaszki przechowywujemy jałowo w czasie operacji. Na koniec zabiegu, gdy kolejne warstwy chroniące mózg są odtwarzane, odtwarzana jest także ciągłość czaszki. W kolejnych miesiącach po operacji przymocowany fragment kości zrasta się z resztą czaszki. Ten czas może się wydawać długi – do 2 lat. Jednak należy pamiętać, że czaszka jest dużą masą kostną a duże kości w pełni zrastają się długo.
Jak mocuje się kość?
Jest kilka metod mocowania fragmentu kostnego.
Najprostszy, w przypadku malutkich kraniotomii – do 2 cm średnicy polega na wprowadzeniu fragmentu kostnego w otwór, a następnie zeszyciu nad nim okostnej. Okostna to błona pokrywająca każdą kość od zewnątrz. W takim przypadku kość ulega unieruchomieniu między oponą twardą pokrywającą czaszkę od wewnątrz, a okostną od zewnątrz.
Starym sposobem mocowania kości, rzadko stosowanym aktualnie, jest wykonywanie szwów kostnych. W tej technice wykonuje się małe otwory w płacie kostnym oraz krawędziach otworu w czaszce. Następnie przeprowadza się przez nie nici, którymi przymocowywuje się fragment kości do czaszki. Jest to rzadko stosowana dziś metoda gdyż nie zapewnia sztywnego mocowania płata kostnego. Ponadto w związku z mocowaniem nićmi istnieje podwyższone ryzyko infekcji.
Klipsy do mocowania płata kostnego są najczęstszą formą mocowania kości. Ich główną zasadą jest obecność dwóch tytanowych talerzyków połączonych prętem. Zaciskają się one na ścianach wewnętrznej i zewnętrznej jednocześnie płata kostnego i krawędzi czaszki mocując płat kostny. Zapewniają pewne i sztywne połączenie kości. Nadal jest zachowana dzięki elastyczności elementu tytanowego niewielka, mikro ruchomość, bardzo ważna dla każdego zrostu kostnego.
Bardzo ciekawa formą mocowania kości czaszki jest zastosowania mini płytek. Także tytanowe płytki o grubości 1 i szerokości 2-3 mm przykręca się do czaszki i płata kostnego mikro śrubkami – o długości 4-6mm. Rozwiązanie to jest szczególnie przydatne w przypadku mocowania skomplikowanych lub niekształtnych fragmentów kostnych.
Czy elementy mocujące kość, klipsy naczyniowe brzęczą na bramce na lotnisku?
Sprawdzę.
Czy głowa jest golona?
Nie!
Do operacji konieczne jest odsłonięcie skóry na niewielkim fragmencie, z reguły wzdłuż przyszłej lini bliny. Typowo wystarczy odsłonić pasek skóry o szerokości 10- 15 mm. Włosy i skórę głowy należy umyć przed operacją specjalnym środkiem, szamponem. Następnie, po usunięciu niewielkiej ilości włosów, skóra w miejscu operacji jest dezynfekowana dedykowanymi środkami. Badania naukowe pokazują, że takie przygotowanie skóry głowy nie zwiększa ryzyka infekcji rany operacyjnej. Jednocześnie komfort pacjenta po operacji i czas powrotu do zdrowia są lepsze i szybsze. W niektórych krajach jako przygotowanie skóry do operacji stosuje się jedynie mycie głowy specjalnym szamponem. Włosy są następnie rozczesywane, skóra dezynfekowana bez wygalania i cięcie skórne jest prowadzone między włosami z równie dobrym efektem.
Odstępstwem od opisanej wyżej zasady są operacje pilne dyżurowe typowo w przypadkach pourazowych. Wówczas brak jest możliwości optymalnego przygotowania skóry głowy do operacji lub rany są już od początku zanieczyszczone. Wówczas z powodu priorytetów operacyjnych konieczne jest szersze odsłonięcie skóry miejsca operowanego.